یکی از صحن های حرم امام رضا (ع) که عملیات اجرایی آن در سال 1360 آغاز و نهایتا در سال 1368 به بهره برداری رسید، صحن جمهوری اسلامی است. این صحن در ضلع غربی به ابتدای خیابان شیرازی، از ضلع شمالی به بست شیخ طوسی، از ضلع جنوب و جنوب غربی به صحن غدیر و صحن جامع، از ضلع جنوب شرقی به بست شیخ بهایی و از ضلع شرقی به وسیله ایوان طلا به رواق دارالولایه منتهی می شود. (1)
اگر می خواهید بیشتر با این صحن زیبا و پر از جاذبه آشنا شوید ما را تا انتهای این مطلب مجله مشهد رو همراهی کنید. در ادامه می خواهید گذری به این صحن بزنیم.
مشخصات کلی صحن جمهوری اسلامی
زیر بنای صحن جمهوری اسلامی با احتساب زیر زمینش، حدود 19000 متر مربع می باشد. اما مساحت فضای باز صحن حدوداً ۷۳۰۲ متر مربع و فضای غرفه های آن حدود ۴۶۲۲ متر مربع است. این صحن به صورت طرح شکسته که شامل دو مستطیل می باشد ساخته شده است. طول صحن جمهوری حدود 120 متر و عرض دو مستطیل بزرگ و کوچک به ترتیب 75 و 50 متر است.
این صحن مانند دیگر صحن هایی که در حرم مطهر امام رضا (ع) واقع شده اند، چهار ایوان قرینه به سبک معماری سنتی اسلامی دارد. نام این ایوان ها عبارتند از:
- ایوان طلا یا باب الولایه (ایوان شرقی)
- باب العلم (ایوان شمالی)
- باب الغدیر (ایوان غربی)
- باب الشهاده (ایوان جنوبی)
علاوه بر ایوان، این صحن دارای سقاخانه، ساعت خورشیدی و یک حوض بزرگ نیز می باشد.
ایوان های صحن جمهوری
همان طور که گفتیم این صحن دارای 4 ایوان با مشخصات فنی زیر است:
- ایوان شرقی که همان ایوان طلا نامیده شده و متصل به رواق دارالولایه است. در گذشته پنجرهٔ فولادی درست در کنار این ایوان قرار داشت اما در مهر سال ۱۳۹۵ به درگاه کناری منتقل شد.
- ایوان شمالی که به بست شیخ طوسی راه دارد و دارای گلدستهٔ طلایی به ارتفاع ۳۰ متر می باشد.
- ایوان غربی یکی از ورودی های اصلی حرم از سوی خیابان شیرازی است. ورودی آرامگاه بهشت ثامن الائمه ۳ نیز از طریق همین ایوان است. برخی از جان باختگان انفجار حرم امام رضا (ع) در سال ۱۳۷۳ در این آرامگاه دفن شده اند.
- ایوان جنوبی دارای گلدسته ای طلایی و قرینه با ایوان شمالی است.
دیگر بخش های صحن
سقاخانه
علاوه بر ایوان ها، در وسط صحن جمهوری اسلامی سقاخانه ای هشت ضلعی وجود دارد که دارای چشم الکترونیکی است. این سقاخانه جزء اولین مکان هایی در ایران است که مجهز به این سیستم شدند. سقاخانه صحن جمهوری درست روبروی ایوان طلا قرار دارد و با پلانی مربعی و دارای زیر سقفی گنبدی شکل ساخته شده است.
ساعت خورشیدی
یک ساعت خورشیدی نیز در وسط صحن جمهوری قرار دارد که برای تشخیص ظهر شرعی از آن استفاده می شود. این ساعت از یک تکه سنگ یکپارچه ساخته شده و اعداد درج شده روی آن، نشان دهندهٔ ساعات پیش و پس از ظهر به افق مشهد هستند.