میل اخنگان مشهد

میل اخنگان مشهد؛ از تاریخچه تا سبک معماری

مشهد از گذشته تا به حال، محل زندگی و گذر افراد زیادی بوده است. بنابراین طبیعی است که تاریخچه دیرینه ای داشته و پر از بناها و مکان ها تاریخی و قدیمی باشد. یکی از مکان های تاریخی که می توانید در سفر به مشهد مقدس از آن بازدید کنید، برج یا همان میل اخنگان است. این بنای تاریخی در فاصله 22 کیلومتری شمال شهر مشهد واقع شده است. می توانید از این بنا در حاشیه جاده توس به روستا پاژ و در نزدیکی روستان اخنگان دیدن فرمایید.

تاریخچه میل اخنگان

از سبک معماری این بنا مشخص است که قدمت آن به دوره تیموری یا همان قرن نهم هجری باز می گردد. طبق شواهد موجود، برخی از محلی ها معتقدند که در سده چهارم هجری، در نزدیکی این برج، نبردی بین حاکمان قبلی خراسان و سلطان محمود غزنوی درگرفته است.

متاسفانه هیچ کتیبه و مدرکی وجود ندارد که سال ساخت این برج در آن درج شده باشد. بنابراین محققین در مورد قدمت میل اخنگان با یکدیگر اتفاق نظر ندارند. مثلا آندره گدار که یک باستان شناس فرانسوی است معتقد است که به دلیل کاربرد کاشی های مربعی و نقش دار در ساخت این بنا، می توان قدمت آن را به دوره تیموری نسبت داد. از طرفی دو تاریخ نگار دیگر یعنی لیزا گلمبک و دونالد ویلبر نیز تاریخ ساخت این بنا را نیمه اول قرن ۹ دانسته اند. اما هیلن براند معتقد است که میل اخنگان در عصر ایلخانیان ساخته شده است.

البته برخی معتقدند که این بنا در همان قرن نهم هجری ساخته شده است اما به دلیل کاربرد الگوهای قدیمی در ساخت آن، سبک معماری اش به دوره های قبل از دوره تیموری یعنی دوره ایلخانی نزدیک است.

میل اخنگان مشهد
میل اخنگان مشهد

سبک معماری میل اخنگان

میل اخنگان در واقع برجی با ارتفاع 17 متر است که بر روی مقبره ای بنا شده. این برج بر روی یک هشت ضلعی ساخته شده است. نمای بیرونی برج نیز از این هشت ضلعی تبعیت کرده و هشت نیم ستون دارد. ارتفاع ستون استوانه ای این برج حدودا ۱۳ متر و بلندی کلاهکی که روی ستون قرار گرفته حدود ۴ متر است. زیر سقف برج کتبه ای وجود دارد که احتمالا بر روی آن اطلاعاتی در مورد سال ساخت و شخصی که در این مقبره مدفون شده است نوشته شده بود. اما در حال حاضر از این کتیبه اثری باقی نمانده است.

آجر اصلی ترین مصالحی است که برای ساخت این برج از آن استفاده شده است. علاوه بر آجر، از کاشی های مستطیل شکل، چند ضعلی و ستاره ای که دارای نقوش قدیمی و زیبایی هستند نیز برای تزیین کلاهک و ستون های برج استفاده شده است. رنگ فیروزه ای و لاجوری این کاشی ها نمای زیبایی به میل اخنگان داده است.

چه کسی در میل اخنگان دفن شده است؟

این برج سه در ورودی دارد و داخلش سنگ قبری به طول ۱۱۰، عرض ۵۰ و ارتفاع ۴۰ سانتی متر کار گذاشته شده است. با وجود این که روی سنگ با خط ثلث و نسخ کلماتی نوشته شده است اما هنوز اطلاعی از شخص مدفون شده در زیر این مقبره در دسترس نیست. بسیاری از محلی ها معتقدند که شخص مدفون شده در این محل دختری هندی است که در راه زیارت امام رضا (ع) جان خود را از دست داده و در زمین پدری اش مدفون شده است.

البته روی تابلویی که از سوی میراث فرهنگی در کنار این مقبره نصب شده است نوشته شده که این برج محل دفن گوهر تاج خاتون، خواهر ناشناخته‌ بانو گوهرشاد تیموری است. در هر صورت، چه به تابلوی نصب شده استناد کنیم چه به حرف محلی ها، این برج محل دفن یک بانو است.

این برج زیبا و تاریخی در تاریخ ۲۰ خرداد ماه سال ۱۳۲۱ با شماره ثبت ۳۴۱ به عنوان یکی از آثار ملی ایران به ثبت رسیده است. اما متاسفانه با بی مهری های مسئولین و محلی ها مواجه شده است. بسیاری از کاشی های این برج به مرور زمان یا دزدیده شده یا تخریب شده اند. سنگ قبر داخل بنا نیز شکسته شده است.

توصیه می کنیم که در مسیر بازدید از زادگاه ابوالقاسم فردوسی (روستای پاژ) حتما درنگی کوتاه کرده و از این برج زیبا و تاریخی نیز دیدن کنید.


منتشر شده

در

توسط

برچسب‌ها: