خانه ها قدیمی و تاریخی ایران، اکثرا در گذشته متعلق به یک خانواده متمول ایرانی بوده اند. خانه ملک مشهد نیز از این قاعده مستثنی نیست. در ادامه این مطلب مجله مشهد رو می خواهیم شما را با این خانه که حالا دیگر تبدیل به موزه شده است آشنا کنیم.
حاج حسین ملک که بود؟
حاج حسین ملک، یکی از ثروتمندان ایرانی طی صد سال گذشته بوده است. او در خانواده ای متمول چشم به جهان گشود و سال ها متمادی اجاره دار املاک و مستغلات آستان قدس رضوی بود. حاج حسین علاوه بر ثروتش، به دلیل اقدامات خیرخواهانه ای که در طول زندگی انجام داده بود نیز فرد شناخته شده ای بود.
او در سال 1251 هجری شمسی در تهران به دنیا آمد و تحصیلات خود را نزد مرحوم میرزا ابوالحسن جلوه گذراند. وی از سال 1284 هجری شسمی، وظیفه اداره املاک پدرش در مشهد را به عهده گرفت و از سال 1316 روند وقف این اموال را آغاز کرد. از جمله مهمترین اموالی که حاج حسین وقف کرد می توان به کتابخانه ملی ملک، که تولیت آن را به آستان قدس رضوی سپرد، دو بیمارستان به نام های بیمارستان رضوی در چناران و بیمارستان سجادیه در تربت جام اشاره کرد.
حاج حسین ملک در سال ۱۳۳۸ هجری شمسی تصمیم گرفت که به هر فرد فرهنگی در مشهد 510 متر مربع زمین اهدا کند که این اقدام وی نیز از جمله اقدامات خیرخواهانه اش محسوب می شود. وی در مجموع 200 هکتار از زمین های شخصی خود را به این شیوه وقف کرد. او در سال 1348 نیز باغ وکیل آباد مشهد را وقف مردم کرده و تولیت آن را به شهرداری مشهد داد.
حاج حسین ملک در اواخر عمر بینایی و شنوایی خود را از دست داد و سرانجام در ۴ مرداد سال ۱۳۵۱هجری شمسی درگذشت.
خانه ملک مشهد
یکی از خانه های تاریخی شهر مشهد خانه حاج حسین ملک می باشد که در خیابان امام خمینی (ره) واقع شده است. زیر بنای این خانه حدودا 600 متر مربع است که در اوایل قرن چهاردهم هجری شمسی در زمینی به مساحت 1659 متر مربع بنا شده است.
البته این بنا در گذشته وسعت بیشتری داشت. در واقع آنچه که امروز به عنوان موزه و خانه ملک مشهد آن را می شناسیم فقط بخش بیرونی خانه می باشد.
معماری خانه ملک مشهد
خانه ملک مشهد با تلفیقی از معماری سنتی ایرانی و معماری اروپایی ساخته شده است. در واقع سبک معماری این ملک نوعی معماری تلفیقی است. در این بنای دو طبقه می توانید یک پذیرایی بزرک و وسیع دارای سقف چوبی منبت کاری شده و شومینه ای زیبا و کچ کاری شده ای را مشاهده کنید.
در حیاط این خانه اولین حمام خصوصی شهر مشهد مدفون شده بود که پس از حفاری های باستان شناسان کشف و از دل خاک بیرون آورده شد.
این حمام حدود ۱۲۷ متری دارای یک معماری خاص اسلامی و قسمت هایی مانند میان در، گرمخانه، سرویس بهداشتی، نمازخانه، آتش دان و محل انبار چوب و مواد سوختنی می باشد. خانه ملک مشهد سرانجام در سال 1377 به عنوان یکی از آثار تاریخی این شهر در فهرست آثار ملی ایران ثبت شد. یک بار نیز این خانه در سال 1379 مورد مرمت و بازسازی قرار گرفت.
هم اکنون از این بنای تاریخی و زیبا به عنوان مرکز هنرهای سنتی میراث فرهنگی خراسان رضوی استفاده می شود. در این مرکز هم اکنون کارگاه های زیر دایر می باشد:
- کارگاه بافت فرش و گلیم
- کارگاه سفال و سرامیک و لعاب کاری
- کارگاه سوزن دوزی و سایر دوخت های سنتی
- کارگاه معرق و منبت
- کارگاه تذهیب و مینیاتور
- کارگاه جلدسازی، سوخت و چرم بری
- کارگاه صحافی سنتی
استادان این مرکز با تکیه بر روش های سنتی، علاوه بر آموزش، به خلق آثار زیبایی نیز می پردازند.
در حال حاضر ساختمان و بنای خانه ملک مشهد متعلق به سازمان میراث فرهنگی و حیاط آن در مالکیت صندوق احیای آثار تاریخی می باشد. به شما پیشنهاد می کنیم که از این خانه زیبا حتما دیدن کنید.