بسیاری از گردشگران با هدف بازدید از مکان های طبیعی به سفر می روند. اگر شما هم از آن دست افرادی هستید که به قصد بازدید از طبیعت پا به استان خراسان گذاشته اید پیشنهاد می کنیم که حتما از پارک ملی تندوره دیدن کنید. در ادامه این مطلب مجله مشهد رو بیشتر با این پارک طبیعی و زیبا آشنا خواهید شد.
پارک ملی تندوره
این پارک در 30 کیلومتری جنوب غربی شهر درگز در این استان واقع شده است و حدود 35 هزار هتکار وسعت دارد. مرتفع ترین قسمت پارک قله قنبر علی است که حدودا 2600 متر ارتفاع دارد. پست ترین نقطه پارک ملی تندوره نیز دره چهلمیر است که ارتفاع آن از دریا حدودا 900 متر است.
موقعیت جغرافیایی این پارک باعث شده است که دو نوع آب و هوای متفاوت در این پارک حکم فرما باشد. پارک ملی تندوره بر روی ارتفاعات کپه داغ واقع شده و از کویر قره قوم و جلگه پست درگز نیز تاثیر می پذیرد. بنابراین طبیعی است که از نظر آب و هوایی گستردگی زیادی داشته باشد.
قسمت های جنوبی و غربی این پارک مرتفع تر بوده و به همین دلیل تحت تاثیر توده های مدیترانه ای هستند و دارای آب و هوای سرد می باشند. این بخش از پارک رطوبت بیشتری نسبت به سایر بخش ها دارد. بخش های شمالی پارک که در مجاورت کویر قره قوم واقع شده اند، رطوبت کمتری داشته و از آب و هوای خشک و کویری بهره می برند.
گونه های جانوری و گیاهی نادر و متنوع در این پارک، مناظر خارق العاده ای به وجود آورده و این مکان را به زيستگاهی منحصر به فرد تبدیل کرده است. در ادامه به بررسی موقعیت و شرایط پارک ملی تندوره از جهات مختلف خواهیم پرداخت.
شرایط اقلیمی پارک ملی تندوره
ساختار اصلی این پارک از کوهستان هایی با کوه ها نامنظم تشکیل شده است. همان طور که گفتیم، محل جغرافیایی که این پارک در آن واقع شده است، محل خاصی است که متاثر از دو آب و هوای خشک و کویری و سرد و مرطوب کوهستانی می باشد. بنابراین جای تعجب نیست که در بازدید از این پارک ملی، شاهد دو آب و هوای کاملا متفاوت باشید. جالب است بدانید که دمای این پارک در قسمت کوهستانی در زمستان حتی به زیر 20 درجه سانتی گراد نیز می رسد. طبق شواهد موجود حداقل 4 ماه از سال در این کوهستان ها برف مشاهده می شود.
پوشش گیاهی منطقه
با توجه به موقعیت جغرافیایی، آب و هوا و شرایط اقلیمی، پوشش گیاهی حاکم در این پارک از گستردگی زیادی برخوردار است. تا کنون ۳۷۳ گونه گیاه از ۶۰ تیره در این پارک شناسایی شده است. از مهمترین گونه های گیاهی که در این منطقه کشف شده است می توان به موارد زیر اشاره کرد:
- اورس
- انجیر
- بید
- نسترن
- گوجه وحشی
- کرکو
- درمنه
- گون
- کلاه میر حسن
- باریجه
- آنقوزه
- کندل
- زیره سیاه
- کتان وحشی
- آویشن
- آلبالوی وحشی
- شیر خشت
- زرشک
همان طور که می دانید بسیاری از این گیاهان خواص دارویی داشته و برای بدن مفید هستند.
حیات وحش منطقه
یکی از بهترین زیستگاه های پلنگ ایرانی نیز همین پارک است. پارک ملی تندوره همچنین زیستگاه برخی از نژادهای قوچ و میش اوریال نیز می باشد. از 7 گونه گربه سان ایرانی، 5 گونه زیر در پارک تندوره زندگی می کنند:
- پلنگ ایرانی
- گربه جنگلی
- گربه دشتی
- گربه پالاس
- سیاهگوش اورآسیا
گونه پرندگانی که در این پارک ملی زندگی می کنند بسیار گسترده است و تا کنون گزارش رسمی از این گونه ها منتشر نشده است. از جمله پرندگانی که این پارک را به عنوان زیستگاه خود انتخاب کرده اند می توان به موارد زیر اشاره کرد:
- عقاب طلایی
- جغد
- کبک
- قمری
- تیهو
- باقرقره
- دلیجه
- کبک
- قرقاول
- بلدرچین
- کبوتر چاهی
- قمری
- چکاوک شاخ دار
- چکاوک آسمانی
- دم جنبانک ابلق
- قرقی
- سسک
- سار
- زاغی
- توکای سیاه
- سهره سینه سرخ
- کوکر
- زرده پر
- لیلچکاوک
- کورکور
- کرکس
- هما
مهمترین خزندگانی که در این پارک زندگی می کنند نیز عبارتند از:
- 9 گونه مار غیر سمی
- 4 گونه مار نیمه سمی
- 5 گونه مار سمی
- 6 گونه سوسمار و لاک پشت
دیگر حیواناتی که در این پارک ملی زندگی می کنند عبارتند از:
- پلنگ
- قوچ و میش اوریال
- کل و بز
- گرگ
- گراز
- کفتار
- رودک
- شغال
- تشی
- خرگوش
- گربه پالاس
- روباه
- مار کبری
- مار جعفری
- افعی شاخدار
مار کبری، دال، قرقاول بال سفید و هما از گونه های در معرض خطر انقراض این پارک هستند. از طرفی در سال ۱۳۷۰ حدود ۱۳۴ پلنگ در این پارک زندگی می کردند. اما در سال ۱۳۸۷ جمعیت پلنگ های ساکن در این منطقه ۶۰ قلاده برآورد شده است.
منابع آبی پارک ملی تندوره
جالب است بدانید که این پارک رود ندارد و بخش مهمی از آب آن از طریق چشمه های روان تامین می شود. البته به دلیل خشکی و یا کاهش آب برخی از این چشمه ها، در حال حاضر این پارک با کمبود آب مواجه است. از مهمترین چشمه هایی که در این پارک ملی جریان دارند می توان به موارد زیر اشاره کرد:
- چهلمیر
- بید
- رجبه
- ادانه
- قره نهه
- مدخان
- باش تپه
- ایدلق
- قره لوکه
- کلاشک
- توغی
- تندوره
- چرلاق
- رف سو
امکانات رفاهی و گردشگری این پارک
خوشبختانه به دلیل وجود زیر ساخت های کافی و لازم؛ این پارک سالانه محل بازدید و اقامت گردشگران زیادی است. هر ساله حدود یکصد هزار گردشگر از پارک ملی تندوره بازدید می کنند. علاوه بر امکانات اولیه، در دره پارک ملی تندوره، یعنی منطقه چهلمیر، موزه تاکسیدرمی حیات وحش نیز تاسیس شده است.
این منطقه در بهمن ماه سال ۱۳۴۷ به عنوان منطقه حفاظت شده تندوره قرق شده و در اسفند ماه سال ۱۳۴۸ به پارک وحش تندوره تبدیل شد. متاسفانه در خرداد ماه سال ۱۳۵۰ ناحیه ای از این پارک که در مجاور گردنه الله اکبر واقع شده بود، از قسمت حفاظت شده پارک حذف گردید. باقی مانده این منطقه حفاظت شده در بهمن ماه سال ۱۳۵۳ به عنوان پارک ملی تندوره نام گذاری شد.