شهرستان کلات که واقع در شمال شرقی استان خراسان رضوی است، یکی از اصلی ترین جاذبه های گردشگری این استان محسوب می شود. قبل از سفر به این شهرستان توصیه می کنیم راهنمای زیر را که در مورد اماکن گردشگری کلات مشهد است، مطالعه کنید.
آشنایی با کلات مشهد
مرکز شهرستان کلات، شهر کبود گنبد نام دارد. این شهر درست در دل کوه های هزار مسجد واقع شده و حدود 145 کیلومتر از شهر مشهد فاصله دارد. معنی لغوی کلات، آبادی و زیستگاهی است که بر فراز کوه درست شده است. هویت این منطقه با سرگذشت و زندگی نادر شاه افشار گره خورده است. نادر شاه در زمان فرمانروایی خود دستور ساخت کاخی زیبا به نام عمارت خورشید یا همان کاخ خورشید را در این منطقه صادر کرد.
به عقیده بسیاری، این کاخ با هدف نگهداری از گنجینه نادر ساخته شده بود. اما نادر شاه فرصت کافی برای اتمام مراحل ساخت کاخ را نداشت و قبل از بهره برداری از این عمارت، جان به جان آفرین تسلیم کرد. منطقه کلات، به دلیل شرایط اقلیمی که دارد، به سرزمین دژهای نفوذ ناپذیر نیز شهرت داشت. شاید دلیل ساخت عمارت خورشید توسط نادر در این منطقه نیز همین نفوذ ناپذیری آن بوده است.
چاذبه های گردشگری منطقه
جاذبه های کلات نادری مشهد را به اختصار می توان به شرح زیر بیان نمود:
- کتیبه نادری
- مسجد کبود گنبد کلات نادر
- کاخ خورشید
- دربند ارغون شاه
- آبشار آبگرم کلات
- آبشارهای قره سو
- سد تاریخی شهر کلات نادری (بند نادری)
کتیبه نادری
این کتیبه، سنگ نوشته ای به زبان ترکی است که درست در مدخل دربند ارغون شاه نصب شده است. در واقع این کتیبه حاوی 24 بیت ترکی متعلق به گلبن افشار از شاعران دربار نادر شاه افشار است که رو یک سنگ بزرگ حکاکی شده. ارتفاع این سنگ نوشته از کف رودخانه حدودا 15 متر است.
مسجد کبود گنبد کلات نادری
مسجد کبود گنبد یا مسجد جامع، بنایی هنرمندانه است که در شهرستان کلات نادری در استان خراسان رضوی واقع شده. این مسجد چهار ایوان، یک گنبد دو پوشه و نیلگون و چند صحن و طاق دارد. فضای زیر گنبد را یک هشت ضلعی منظم پوشانده که طول هر ضلع آن حدود 4 متر است. صحن آن نیز مستطیل شکل بوده و حدود 19 متر عرض و 27 متر طول دارد. نقوش اسلیمی، گل و بوته از جمله طرح هایی هستند که روی کاشی های این مسجد به چشم می خورند.
اصل این بنا مربوط به دوره سلجوقی است. اما بخشی از بیوتات و ایوان های اطراف آن نیز توسط نادر شاه ساخته شده است. در اطراف مدخل مسجد، کتیبه ای سنگی به خط نستعلیق وجود دارد که مربوط به دوره قاجار است. این کتیبه نشان می دهد که این مسجد در دوره قاجار، یعنی در سال ۱۲۵۰ هجری قمری توسط یلنگ توش خان ابن فتحعلی ترمیم شده است.
کاخ خورشید
این عمارت زیبای 3 طبقه، توسط اسرای هندی در منطقه کلات ساخته شده است. در این مجموعه 12 اتاق وجود دارد که با نقاشی و گچبری تزیین شده اند. در بین این نقوش، تصاویری از شاهزادگان نادری نیز به چشم می خورد. این بنای 8 ضلعی مدتی محل اقامت شاه و خانواده اش بود. سبک معماری عمارت خورشید بیشتر به سبک معماری مغولی – هندی شبیه است.
دربند ارغون شاه
تنگه ای در ورودی کلات مشهد وجود دارد که به دروازه ارغون شاه نیز معروف است. این شهر دو ورودی اصلی به نام دربند ارغون شاه و تونل ورودی اولیه دارد. دربند ارغون شاه در واقع پلی آجری با برج‌های دیده بانی است که دارای سه دهانه می باشد. در گذشته ورود و خروج افراد به شهر توسط همین برج های دیده بانی کنترل می شد.
آبشار آبگرم کلات
در 75 کیلومتری شهرستان کلات، آبشار زیبایی به نام آبشار آبگرم کلات وجود دارد. جاده منتهی به این آبشار تقریبا ناهموار است و برای تردد در آن نیاز به وسایل نقلیه سنگین می باشد. پس از عبور از روستای آبگرم و با طی کردن مسیری نیم ساعته در این جاده به آبشار آبگرم خواهید رسید. جالب است بدانید که نام این روستا و آبشار آن برگرفته از چشمه های آبگرمی است که در این منطقه جاری هستند.
آبشار قره‌سو
در منطقه کلات مشهد به غیر از آبشار آبگرم، آبشارهای دیگری به نام آبشارهای قره سو وجود دارد. این منطقه درست در فاصله 10 کیلومتری جنوب غربی شهرستان کلات نادری و با فاصله یک کیلومتری از جاده لاین از سمت کلات واقع شده اند.
یکی از ویژگی های زیبای این منطقه، طبیعت و آب و هوای ییلاقی آن است. وجود هشت آبشار، چندین چشمه خنک، نردبان‌های فلزی برای رفتن به بالای آبشار و وجود آبشارهای بلند با دره‌های تنگ، قره سو را به یکی از بکرترین مناطق گردشگری منطقه تبدیل کرده است.
سد تاریخی شهر کلات
سد تاریخی شهر کلات، سدی آجری است که در انتهای جلگه شهرستان کلات واقع شده است. این سد در ۴ کیلومتری شهر کلات به سمت روستای نفطه و روی رودخانه ژرف رود ساخته شده است. ارتفاع این بنا ۷۰ متر است و هر چقدر از کف رودخانه به طرف بالا می رویم، عرض سد بیشتر می شود.
با این همه جاذبه گردشگری، طبیعی است که بازدید از این شهرستان را اکیدا به شما توصیه کنیم. بنابراین پیشنهاد می کنیم که حداقل یک روز از سفر خود به استان خراسان رضوی را به بازدید از این شهرستان اختصاص دهید.